بررسی تأثیر تفاوت های تکنولوژیکی بر کارایی و عملکرد اقتصادی تولید خیار گلخانه ای در شهرستان یزد

شهرستان یزد سومین تولید کننده خیار گلخانه ای در ایران می باشد. تولیدخیار گلخانه ای منبعی مهم برای ایجاد اشتغال در منطقه به شمار می رود، بعلاوه می توان از این محصول به عنوان یک محصول صادراتی و منبع تأمین ارز نیز بهره برد. ایجاد گلخانه ها برای تولید محصولات کشاورزی به دلیل امکان کنترل عوامل تاثیر گذار محیطی جایگاه ویژه ای به این نوع از تولید داده و کشت گلخانه ای به عنوان یک روش متفاوت با بازده بالا در سال های اخیر رو به گسترش است. این تحقیق به بررسی ساختار اقتصادی- اجتماعی و محاسبه کارایی واحد های کشاورزی تولید کننده خیار گلخانه ای در گروه های مختلف به لحاظ تفاوت های تکنولوژیکی در شهرستان یزد پرداخته است. اطلاعات مورد نیاز تحقیق از طریق مصاحبه حضوری و تکمیل 125پرسشنامه در منطقه تحقیق در سال زراعی90-89 جمع آوری گردید. واحدهای کشاورزی بر اساس شاخصه های تکنولوژیکی و با استفاده از تحلیل خوشه ای به دو گروه سنتی و نیمه مدرن تقسیم شدند. جهت انجام این تحقیق از نرم افزارهای excel ، eviews ، frontier و spss استفاده شد. ابتدا به بررسی ساختار اقتصادی - اجتماعی واحدهای کشاورزی در دو گروه سنتی و نیمه مدرن و کل منطقه پرداخته شد. نتایج تحقیق نشان دادند که گروه نیمه مدرن نسبت به گروه سنتی از ساختار اقتصادی - اجتماعی بالا تری برخوردار است. جهت تعیین عوامل موثر بر عملکرد اقتصادی واحدهای تولید کننده خیار گلخانه ای از رگرسیون خطی چند متغیره استفاده شد. این نتایج نشان داد در گروه سنتی به ترتیب متغیرهای هزینه های متغیر تولید خیار گلخانه ای، عملکرد، هزینه های ثابت تولید خیار گلخانه ای و سطح زیر کشت و در گروه نیمه مدرن به ترتیب هزینه های متغیر تولید خیار گلخانه ای، ارزش تولید ناخالص و هزینه های ثابت تولید خیار گلخانه ای واحدهای کشاورزی بیشترین تاثیر را بر سود خالص واحدهای کشاورزی دارند. تجزیه و تحلیل های مربوط به کارایی واحد های کشاورزی با استفاده از روش تحلیل مرزی تصادفی و با استفاده از تابع تولید ترانسلوگ انجام گرفت. نتایج کارایی های بدست آمده از دو گروه سنتی و نیمه مدرن نشان دادند که متوسط کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی در گروه سنتی به ترتیب 23/76، 14/28 و 65/20 درصد و در گروه نیمه مدرن به ترتیب 86/85، 93/31 و 29/29 درصد می باشد. نهایتا با استفاده از رگرسیون توبیت، تأثیر عوامل مدیریتی و تکنیکی بر روی کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی در کل منطقه تحقیق، گروه سنتی و نیمه مدرن به تفکیک بررسی گردید که متغیر های npk، ماشین آلات، برق، آب، سوخت و سطح زیر کشت اثرات معنی داری روی کارایی داشتند.